Op de agenda? Keynotes, break-out sessies en gezellig netwerken. Met als rode draad: betekenisvol ondernemen. Van retail en design tot community building. Journaliste en podcastmaker Britt Buseyne is gastvrouw van dienst. Een terugblik.
De belangrijkste inzichten ontdekken of herlezen? Start hier.
- Betekeniseconomie bindt de strijd aan met focus op bezit
- Hergebruik lanceren? Werk samen aan een gedeelde standaard
- Maak je circulair aanbod kwalitatief en toegankelijk
- Deelplatform? Bescherm je community
- Met huren en delen vergroot je je bereik
- Minder eigendom, meer luxe
Betekeniseconomie bindt de strijd aan met focus op bezit
De circulaire economie vraagt om een systeemverandering. Volgens Kees Klomp, voormalig lector Betekeniseconomie aan de Hogeschool van Rotterdam, is die volop aan de gang. “Sinds een paar jaar verschuift de focus van wat we produceren en consumeren naar hoe we dat doen. Dat komt omdat we steeds gevoeliger worden voor organisaties die deugdzaam en duurzaam werken.”
“De focus op individualisme is onlogisch.
Mensen zoeken zin, geen nut.” – Kees Klomp
Volgens Kees hét signaal dat we overstappen naar een betekeniseconomie. “Dat is een economie waarin betekenis of zin voor de ander centraal staat. Je wordt geraakt door wat er in de wereld gebeurt en wilt daar iets aan veranderen. Op basis daarvan bekijk je wat je kunt doen om waarde te creëren en voldoening te ervaren.”
Die mindset sluit beter aan bij huren en delen dan het heersende frame, dat de nadruk legt op bezit. “Alles op aarde bestaat in relatie tot elkaar. Alles is verbonden. De focus op individualisme is dus uiterst onlogisch. Mensen zoeken zin, geen nut. Wat we waarderen komt zelden overeen met waar we behoefte aan hebben. Op een begrafenis blik je toch ook niet terug op iemands bezit?”
Daarmee wijst Kees op een cruciaal kenmerk van de betekeniseconomie. “Een kapitalistisch systeem heeft de neiging om waarde uit te drukken in geld. In een betekeniseconomie neem je naast welvaart ook welbevinden of welleven als maatstaf. Als organisatie kijk je dan verder dan je financieel jaarverslag, en draag je actief bij aan de verandering van het systeem.”
Hergebruik lanceren? Werk samen aan een gedeelde standaard
Een betekeniseconomie waarin hergebruik en delen centraal staan? Nieuw is het niet. De geschiedenis leert ons dat we daar perfect toe in staat zijn. Toch blijkt het een opgave om vanuit ons lineaire systeem de switch te maken.
Tom Domen, circular innovation catalyst bij design- en innovatiebureau Made: “Het meest succesvolle voorbeeld van hergebruik ooit? Containertransport. Op een bepaald moment is de container een standaard geworden, waarna er in sneltempo een ecosysteem rond ontstond. Pas daarna werd containerhergebruik opgeschaald. Precies die volgorde heeft ervoor gezorgd dat het zo’n succes werd.”
Wordt die volgorde niet gerespecteerd? Dan loopt het mis. “Kijk maar naar de Gentse Feesten in 2023”, legt Tom uit. “Als elke toog een eigen beker heeft, vinden mensen dat onlogisch. Ze verwerpen hergebruik dan als gedoe. Werkt elke toog met dezelfde bekers? Dan wordt het al snel een ander verhaal.”
“Om de systeemverandering te doen slagen,
moeten we beter samenwerken.” – Tom Domen
Standaardisering is dus cruciaal. Zo werken Belgische retailers Albert Heijn, Aldi, Carrefour, Colruyt, Delhaize en Lidl momenteel samen om het blauwe champignonbakje uit de supermarkt te bannen. Made biedt daarbij ondersteuning.
Tom: “Als elke retailer zijn eigen herbruikbare bakje ontwikkeld, is de oplossing niet schaalbaar. Je kunt de supplychain niet afstemmen op zes verschillende bakjes. Er moet eerst een standaardbakje komen. Dat kan alleen als alle retailers samenwerken. Vervolgens ontstaat er een ecosysteem, met partners die de bakjes inzamelen, reinigen en verdelen. Staat het systeem op punt? Dan kan het worden opgeschaald. Naar herbruikbare bakjes voor aardbeien, bijvoorbeeld.”
Conclusie? “De lineaire economie omgooien, doe je niet zomaar. Om de systeemverandering te doen slagen, moeten we beter samenwerken. Alleen zo krijgen we de consument mee in ons circulair verhaal.”
Maak je circulair aanbod kwalitatief en toegankelijk
Veel organisaties die de circulaire transitie willen versnellen botsen op drempels. Lisa Antonissen, onderzoeker aan het Center for Service Intelligence van de UGent, vertelt op welke niveaus die uitdagingen zich situeren. En hoe je er het best mee omgaat.
- ecosysteem – Bouw een ecosysteem rond je dienstenaanbod. En leg de rol en de verantwoordelijkheden van alle betrokkenen vast.
- organisatie – Maak je circulaire aanbod toegankelijk. Bescherm gebruikers tegen risico’s, bouw flexibiliteit in en zorg voor een intuïtieve klantenreis.
- aanbod – Investeer in een kwalitatief circulair aanbod. Hou contact met je klanten, bied ondersteuning en anticipeer op vragen met gebruiksaanwijzingen of reparatiefilmpjes.
Deelplatform? Bescherm je community
Welke verantwoordelijkheid hebben deelplatformen ten opzichte van hun gebruikers? Peter Depauw (S&L, strategisch adviesbureau) stelt de vraag aan Michiel Monteyne (Goboony, deelplatform voor campers) en Jennick Scheerlinck (Hoplr, online platform voor gemeenschapsvorming). Hun antwoord? Beide platformen willen hun gebruikers in de eerste plaats beschermen en ontzorgen.
Michiel: “Campers zijn duur. Mensen die hun camper via ons platform verhuren, willen dan ook zeker weten dat ze 100 procent beschermd zijn. Dat geldt ook voor de huurders: zij zijn pas gerust als ze goed verzekerd zijn. Het is onze verantwoordelijkheid om hen op dat vlak te ontzorgen en te ondersteunen.”
Jennick: “Bij Hoplr vinden we het vooral belangrijk om onze gebruikers een veilige online omgeving te bieden. We verkopen geen data en modereren waar nodig.”
Met een deelaanbod vergroot je je bereik
Hoe kunnen retailers een huur- en deelaanbod uitwerken? Britt Buseyne gaat in dialoog met Nelson Coomans, vertegenwoordiger van Houdini, een Zweeds merk voor buitensport. Hij legt uit hoe het merk erin slaagt om retail en circulariteit te verzoenen.
Nelson: “Als buitensportmerk heeft Houdini een grote affiniteit met de natuur. Het was voor ons een logische keuze om daarnaast Houdini Circle op te richten. Zo spelen we in op de behoeften van al onze klanten. De opties zijn legio: nieuw materiaal kopen, tweedehands materiaal kopen of huren en spullen testen of laten herstellen.”
“Het is een uitdaging om de verschillende voorwaarden, mogelijkheden en kwaliteitschecks voor alle producten uit te werken en op te volgen”, gaat Nelson verder. “Daarom ontwikkelden we ons eigen softwaresysteem. Dat was een complex proces en een grote investering. Maar de mogelijkheden die we onze klanten daardoor bieden, maken dat ruimschoots goed.”
Nelson is ervan overtuigd dat verkoop en verhuur perfect samengaan. Ook vanuit een economisch perspectief. “We bieden onze klanten een ruimer aanbod en we nemen dezelfde marges op nieuwkoop en tweedehands”, legt hij uit.
Het publiek vraagt zich af of de combinatie van verkopen en verhuren alleen voor kleinere merken relevant is. Volgens Nelson is dat niet het geval: “Een systeemverandering vraagt altijd tijd. Bij grotere bedrijven kost het meer tijd en energie dan bij kleinere organisaties zoals Houdini, maar het resultaat zal nog waardevoller zijn.”
Minder eigendom, meer luxe
Welke kansen biedt service design voor de huur- en deelmarkt? Jan Leyssen (Switchrs, strategisch innovatiebureau) spreekt met Jasper Aelvoet (MADE, design- en innovatiebureau) en Pieter Lesage (Dott Achilles, ontwerpbureau). Samen verkennen ze de uitdagingen en kansen.
Jasper: “Spullen om te delen vragen een ander ontwerp dan spullen die maar een of twee keer per jaar uit de kast komen. Logisch, de gebruiksfrequentie van zulke producten ligt een pak hoger. Daarom is het belangrijk om eerst alle invalshoeken en het volledige ecosysteem in kaart te brengen. Alleen zo kun je een passend ontwerp uitwerken.”
Jan: “Bijkomende uitdaging? De manier waarop we luxe ervaren. Denk aan je trekkersrugzak die op zolder ligt te wachten tot je hem nodig hebt. Die gedachtegang moeten we omkeren. Er bestaan talloze opties om er een te huren, in alle maten en merken. Je hebt dus gegarandeerd toegang tot een rugzak als je er een nodig hebt. En dat zonder in te boeten op luxe. Want door materiaal te huren, heb je meer geld, meer ruimte en veel meer keuze.”
Pieter: “Tot slot: spullen delen betekent ook samen zorg dragen. In de praktijk blijkt dat niet altijd even vanzelfsprekend. Leen je de step van je buurman? Dan is de kans groot dat je er extra voorzichtig mee omgaat. Deel je een exemplaar met een grote groep mensen? Dan ben je al snel nonchalanter. Huur je een step via een firma? Dan draag je er net genoeg zorg voor om geen boete te krijgen. We moeten dus op zoek naar een evenwicht: hoeveel ‘eigenaars’ kan een deelproduct maximaal hebben om te garanderen dat er goed voor gezorgd wordt?
Betekenisvol verbinden en terugblikken
Het slot van de Sharing Summit? Daar grepen de 150 aanwezigen de kans om te netwerken. Via netwerktool Conversation Starter kozen ze vooraf drie gasten die ze graag willen ontmoeten. En zo vlogen de circulaire vonken in het rond.
Enthousiaste deelnemers over hun Sharing Summit 2024
“We hebben een algemene mindshift nodig en die realiseren we stap voor stap. Organisaties moeten meer bottom-up denken: wat wil de klant en hoe spelen we daar circulair op in? Doen we dat niet, dan is de drempel te groot.”
– Steven Van Esserr, change & sustainability architect bij Stad Hasselt
“Niet iedereen kan zich huur- en deelinitiatieven zomaar voorstellen. Het is dus cruciaal om je circulair aanbod te visualiseren. Als je er zelf de hele dag mee bezig bent, dreig je dat te vergeten. De belangrijkste tip die ik meeneem: kruip in het hoofd van je doelgroep, maak je aanbod tastbaar en zorgt voor heldere communicatie.”
– Béatrice Cosemans, coördinator Op Wielekes Hasselt
“Hoogtepunt van de Sharing Summit? Het netwerken. Je krijgt de kans om met gelijkgestemden in dialoog te gaan. Om ideeën, kennis en cases uit te wisselen. Waardevolle inzichten waar ik straks ongetwijfeld ga toepassen.”
– Livia Tasco, sustainability professional bij Ebema
